Truyện cổ của Andersen - Chim họa mi

tìm cách để chèn quảng cáo vào giữa bài viết

Chào mừng các bạn đến với truyện cổ tích dành cho người lớn.

Các bạn thân mến! , khi tôi còn bé tôi đã rất thích truyện cổ của nhà văn Đan Mạch Hans Christian Andersen và khi đã trưởng thành đi qua bao nhiêu buồn vui của cuộc đời, khi đọc lại truyện cổ Anderxen tôi cảm thấy như cuộc đời mình nằm trong  bối cảnh xã hội trong từng câu chuyện cổ.

Ngày bé chúng ta đọc truyện cổ Anderxen để đắm mình trong thế giới thần tiên của nhân vật trong truyện, và khi trưởng thành ta đọc truyện cổ Anderxen để chiêm nghiệm lại cuộc đời của mình, chiêm nghiệm những triết lý sâu xa trong từng câu chuyện cổ của nhà văn Đan Mạch nổi tiếng  Hans Christian Andersen, Những câu chuyện cổ đã trở thành di sản văn học thế giới.

Hôm nay Truyện cổ tích dành cho người lớn xin giới thiệu đến các bạn câu chuyện. 

Chim họa mi.

Câu chuyện kể về một Hoàng đế say mê tiếng hót trong trẻo của chim họa mi. Nhưng rồi không lâu sau đó ông lại bị mê' hoặc bởi chim họa mi máy, bỏ rơi chim thật. Khi cái chết đến gần, chỉ có chim họa mi thật quay lại cứu ông.

Để tìm được chú chim ấy, Hoàng đế cho triệu tập các quan lại để tìm kiếm nó. Cả đoàn người, từ quan thị vệ cho đến các đại thần, lũ lượt đi theo cô bé gái vào rừng. Chính lúc này, họ bắt đầu nhầm lẫn tiếng bò kêu và tiếng ếch kêu là tiếng hót của chim họa mi.

Chi tiết này có vẻ hài hước, nhưng nó lại là lời châm biếm sâu sắc của Andersen về sự hợm hĩnh, xa rời thực tế của tầng lớp quyền lực. Họ đã đánh mất khả năng cảm nhận cái đẹp tự nhiên, chân thật.

Đối với tôi đoạn văn ấn tượng nhất chính là đoạn nhà vua đối diện với cái chết và được chú chim họa mi cứu sống.

Hình ảnh những người đã chết hiện về khi vua sắp chết là hình ảnh ẩn dụ cho nghiệp báo và sự đối diện với lương tâm. Đó là quá khứ, tội lỗi, sai lầm mà con người không thể né tránh trước cửa tử. những chi tiết đó ngụ ý rằng danh vọng, quyền lực đều vô nghĩa, chỉ còn sự thật tâm linh đối diện với chính mình.

Trong đoạn chim họa mi cứu hoàng đế nhấn mạnh sức mạnh của cái đẹp chân thành, nghệ thuật giản dị, và chính sự chân thành và giản dị đãhiến thắng những thứ giả tạo, phù phiếm.

Ở góc nhìn  Phật giáo, chi tiết này mang hàm ý sâu xa hơn:. đó là  khi tâm từ bi, chân thật được khơi dậy, con người mới thoát khỏi khổ đau, danh lợi và vô minh của bản thân mình.

Bây giờ mời các bạn nghe chuyện :

CHIM HỌA MI

Ai mà chả biết nước tàu thì hoàng đế phải là người tàu và thần dân của ngài cũng phải là người tàu.Câu chuyện tôi sắp kể xảy ra đã lâu, nhưng chính vì vậy phải kể ngay để khỏi bị lãng quên.

Cung điện của hoàng đế đẹp nhất thế gian được xây toàn bằng loại sứ tinh xảo, mỏng manh và quý giá đến mức người ta phải cực kỳ cẩn thận khi chạm tay vào.Vườn thượng uyển đầy những kỳ hoa dị thảo quý hiếm những quả chuông bạc nhỏ xinh đáng yêu treo trên những đóa hoa tuyệt đẹp luôn ngân nga khiến người đi qua phải ngoái nhìn. Mọi thứ trong vườn của hoàng đế được bài trí rất cẩn thận,khu vườn kéo dài cho đến nay người làm vườn cũng Không hề hay biết phần cuối của vườn ở đâu. Nếu thong dong dạo bước, người ta sẽ thấy mình đi giữa một khu rừng rộng lớn có nhiều cây cao hố sâu. Khu rừng chạy xuống tận bờ biển xanh thẳm, những con tàu lớn có thể lướt qua ngay dưới tán cây.Có một con chim họa mi sống tại đây.Chim hót hay đến nỗi người đánh cá nghèo có nhiều việc phải lo toan hằng đêm thả lưới vẫn ngừng tay lắng nghe khi bất chợt tiếng họa mi cất lên.

- Chao ôi! hay quá!

Người đánh cá thốt lên như vậy nhưng rồi lại tiếp tục công việc và quên bẵng chim họa mi. Những đêm sau khi tiếng hát lại cất lên thì người đánh cá đang quăng lưới lại thốt lên lời khen ngợi:. 

- Chao ôi! Tuyệt vời quá!

Du khách khắp nơi trên thế giới lũ lượt tới hoàng thành. Họ ngưỡng mộ hoàng cung, tán tụng vườn thượng uyển, nhưng khi nghe được tiếng chim họa mi hót thì tất cả cùng đồng thanh khen ngợi:.

- Ồ, đây mới là điều tuyệt vời nhất!

Khi trở lại quê hương, du khách thập phương có rất nhiều chuyện để kể lại. rồi các học giả đã viết rất nhiều sách về kinh thành, cung điện, vườn thượng uyển của hoàng đế. Và mọi người không quên được tiếng hót họa mi. Nó luôn hiển hiện lay động tâm trí du khách và được nhắc đến nhiều nhất. Các thi sĩ viết những bài thơ hay nhất dành cho chú chim họa mi sống trong cánh rừng bên cạnh biển sâu. những cuốn sách đó đã được lưu truyền khắp thế giới và một vài quyển như thế đã đến tay hoàng đế. Ngài ngự trên ngai vàng, đọc hết cuốn này đến cuốn khác, chốc chốc lại gật gù vì hài lòng với những áng văn nồng nhiệt ca ngợi kinh thành, cung điện và vườn thượng uyển của mình. Nhưng con chim họa mi mới thực sự là thứ kì diệu nhất. Cuốn sách hoàng đế đang đọc đã viết như vậy.

- Thế là cái quái gì nhỉ? - Nhà vua thầm nghĩ . Chim họa mi ư? Tại sao ta không biết tý gì nhỉ? có một loài chim như vậy ở vương quốc của ta ngay trong khu vườn của ta ư? sao không ai tâu với ta điều đó để giờ đọc sách ta mới biết!

Hoàng đế cho triệu quan thị vệ tới. Quan thị vệ vốn cao ngạo tới mức bất kỳ khi nào cấp dưới đánh bạo bẩm báo hoặc tham vấn điều gì thì ông ta chỉ đáp lại một tiếng:."phì!" mà thực ra chả có nghĩa gì cả.

- Trẫm nghe nói ở chỗ chúng ta có một con chim kì lạ tên là họa mi đúng không? - Hoàng đế hỏi . Người ta bảo trong vương quốc của trẫm không gì sánh được với con chim họa mi ấy. Tại sao trẫm chưa từng nghe trình tấu về việc này?

- Khởi bẩm hoàng thượng! Chính hạ thần cũng chưa từng được nghe nói đến cái tên ấy và chính con chim ấy cũng chưa từng được ai cung tiến ạ . Quan thị vệ tâu.

- Trẫm muốn họa mi đến đây tối nay và hót cho trẫm nghe . Hoàng đế nói. Cả thiên hạ biết rõ báu vật của trẫm, vậy mà trẫm lại không hay biết gì.

- Khởi bẩm hoàng thượng! Thực ra thì hạ thần chưa bao giờ thấy con chim ấy. Nhưng hạ thần sẽ đi tìm nó. THần nhất định tìm thấy chim họa mi.

Thế nhưng, tìm ở đâu? Quan thị vệ chạy lên chạy xuống cầu thang, chạy qua các lầu gác, chạy khắp các cung điện hỏi han nhưng không một ai biết tí gì về con chim họa mi ấy cả. Cuối cùng, quan thị vệ lại chạy về tâu với hoàng đế rằng đó chẳng qua chỉ là một chuyện hư cấu của những người viết sách.

- Muôn tâu bệ hạ! Xin bệ hạ chớ có tin vào những điều đã viết trong sách. Hầu hết là chuyện bịa, toàn những thứ hoang đường ma thuật đó ạ.

- Những quyển sách trẫm đã đọc có nói đến họa mi là do hoàng đế nhật bản gửi cho trẫm vì thế không thể là chuyện bịa đặt được. Trẫm muốn nghe họa mi hót. Trẫm lệnh cho họa mi phải đến đây tối nay. Trẫm sẵn sàng ban cho con chim ấy nhiều ân sủng. Nhưng nếu họa mi không hiện diện thì trẫm sẽ phạt tất cả các quan trong triều tội hình bị thoi vào giữa bụng ngay sau buổi dạ tiệc

- Tâu...vâng.

Quan thị vệ lắp bắp, lại chạy lên chạy xuống qua những cầu thang, qua các lầu gác, chạy khắp các cung điện, một nửa các quan triều đình lũ lượt bám theo ngài, bởi vì chẳng ai muốn bị thoi vào giữa bụng sau bữa tối một chút nào.

Những cuộc tra hỏi, truy tìm con chim họa mi mà cả bàn dân thiên hạ đều biết rõ, trừ hoàng đế và triều thần đã diễn ra khắp nơi.

Cuối cùng họ gặp một cô bé phụ bếp nghèo. Cô bảo:.

- Trời ơi, chim họa mi ư? Cháu biết rõ lắm! nó hót mới hay làm sao! Mỗi tối, khi được phép đem chút thức ăn thừa về cho mẹ cháu đang ốm đau ở túp lều gần bờ biển. trên đường về, lúc mệt, cháu thường nghỉ chân trong rừng và nghe thấy chim họa mi hót. tiếng hót ấy làm cháu ứa nước mắt, cứ như thể mẹ cháu đang che chở cho cháu vậy ạ.

- Này cô bé phụ bếp! - Quan thị vệ bảo -. Ta sẽ cho ngươi được làm bếp chính và được phép đứng xem hoàng đế ngự tiệc nếu ngươi dẫn chúng ta đến chỗ con chim họa mi. Tối nay, họa mi phải diện kiến và hót cho hoàng đế nghe.

Thế rồi tất cả cùng lũ lượt kéo vào rừng, nơi chú chim họa mi vẫn hót. Nửa triều đình tham gia cuộc lùng kiếm. Trên đường đi, bỗng nhiên có tiếng bò rống vang lên

- A, họa mi đây rồi! - một vị quan reo lên -. Một âm điệu mạnh mẽ đối với một sinh vật nhỏ nhoi! Hình như tôi đã từng được nghe tiếng hót kiểu này ở đâu đó rồi.

- Không phải đâu ạ. Đó là tiếng bò rống đấy - cô bé phụ bếp nói. - chúng ta còn phải đi một quãng xa nữa.

họ đi tiếp. rồi tới đầm lầy, mấy chú ếch bắt đầu kêu ồm ộp.

- Tuyệt vời! - Pháp sư trong triều khen . Bầy giờ thì ta đã được nghe tiếng chim họa mi. Rất giống tiếng chuông trong nhà thờ.

- Không phải đâu, đấy là tiếng ếch ạ. - cô bé phụ bếp lại đáp . cháu nghĩ là chúng ta cần im lặng, chim họa mi sắp hót ngay bây giờ đây ạ.

Và rồi, quả thật họa mi cất tiếng hót.

- Đó, họa mi đấy.- cô bé nói. - Các ông lắng nghe nhé. họa mi đang ở trên cao.

Cô bé chỉ vào một chú chim nhỏ có bộ lông màu xám đậu trên cành cây.

- đó là chim họa mi thật sao? - Quan thị vệ ngạc nhiên. - Trời ơi, ta chưa bao giờ tưởng tượng họa mi lại có vẻ xoàng xĩnh như thế. hay là do có quá nhiều khách quý đến thăm nên nó sợ tái cả lông nhỉ!

- Họa mi nhỏ bé ơi! - Cô bé phụ bếp gọi chim. - Hoàng đế của chúng ta muốn nghe em hót đấy.

- Xin rất sẵn lòng. - Họa mi đáp và lập tức cất tiếng hót mê li thánh thót.

- Nghe như tiếng chuông thủy tinh réo rắt. Quan thị vệ nhận xét. - Hãy nhìn cái cổ họng bé nhỏ phập phồng mà xem. Thế mà tại sao trước đây chúng ta lại chưa bao giờ được nghe nó kêu nhỉ? Ta nghĩ, đem về hoàng cung, chú chim sẽ được đức vua và triều đình sủng ái.

- Em có phải hót lần nữa cho hoàng đế nghe không? . Họa mi hỏi vì nó tưởng hoàng đế đang ở đó.

- Họa mi bé nhỏ lừng danh của ta! . Quan thị vệ bảo họa mi. - Nhiệm vụ vinh hạnh của ta là được đưa ngươi tới dự buổi dạ yến tối nay ở hoàng cung. Ở đó, ngươi sẽ hót cho hoàng đế nghe và tiếng hót tuyệt diệu của ngươi chắc chắn sẽ làm hoàng đế say mê.

- Giọng hót của em hay nhất khi được cất lên giữa rừng cây! - Họa mi nói.

Tuy vậy nó vẫn bằng lòng về cung vua vì biết rằng hoàng đế rất nóng lòng muốn nghe tiếng hót của nó.

Trong hoàng cung, người ta đã chuẩn bị rất trang trọng để đón tiếp chú chim họa mi. Trên những bờ tường thành và sân rồng lát gạch sứ quý, hàng nghìn ngọn đèn bằng vàng được thắp sáng lung linh. Khắp các hành lang kết đầy những bông hoa rực rỡ cùng những quả chuông bạc lấp lánh. Mỗi khi có cơn gió thoảng qua, những quả chuông ngân nga vang động đến nỗi ai nói gì cũng khó nghe được rõ.

Giữa đại điện, nơi hoàng đế ngự có đặt sẵn một cành cây bằng vàng cho họa mi đậu. Văn võ bá quan tề tựu đông đủ, còn cô bé phụ bếp được phép nấp ngay sau cánh cửa đại điện, vì bây giờ cô đã được phong chức "Đầu bếp hoàng gia". Mọi người đều vận những bộ quần áo đẹp nhất, đăm đắm ngước nhìn con chim bé nhỏ màu xám khi hoàng đế nhân từ gật đầu ra hiệu cho nó cất tiếng hót.

Chim họa mi hót hay đến nỗi hoàng đế xúc động, nước mắt lăn dài trên gò má ngài. Tiếng hót của họa mi càng lúc càng mê hồn hơn khiến hoàng đế thấy như trái tim mình tan chảy. Ngài hài lòng đến mức phán rằng:

- Họa mi, trẫm muốn ban cho ngươi một tấm ngự bài vàng để ngươi đeo vào cổ.

Nhưng họa mi chối từ và cảm ơn vì nó cho rằng mình đã có phần thưởng vinh dự rồi. Họa mi tâu:

. Thần đã thấy hoàng đế rơi nước mắt. Đó chính là phần thưởng lớn nhất của thần. Không có thứ gì quý báu hơn những giọt nước mắt xúc động của một vị vua khi nghe thần hát ca. Với thần, đó là phần thưởng vô giá ạ.

Rồi họa mi lại cất tiếng hót mê hồn để triều đình thưởng lãm.

- Đó là những âm thanh tuyệt vời nhất mà chúng ta được nghe thấy.

Các lệnh phi, tôn nữ bàn tán, rồi họ ngậm nước đầy trong miệng, ngửa cổ, xúc ro ro trong họng khi có người trò chuyện với họ. Họ cứ ngỡ rằng làm như vậy là mình cũng có thể biến thành chim họa mi. Từ các tì nữ, nô tì rồi đến cả những người khó tính nhất cũng thấy hài lòng. Không nghi ngờ gì nữa, họa mi đã thành công vì đã chinh phục mọi khán giả.

Họa mi được giữ lại trong cung điện và được ở trong một chiếc lồng quý. Mỗi ngày chim được phép bay ra ngoài, hai lần vào ban ngày và một lần vào ban đêm. Mười hai lính hầu được cử đi theo chăm sóc chim, mỗi người giữ chặt một dải lụa buộc quanh chân nó. Đi dạo kiểu này chắc chắn chẳng thú vị gì.

Cả kinh thành xôn xao bàn tán về con chim tuyệt vời. Cứ khi nào có hai người gặp nhau, một người mới nói từ "hoạ" thì người kia sẽ tiếp luôn tiếng "mi", sau đó cùng thở phào và hoàn toàn hiểu ý nhau. Lại nữa, có ông chủ cửa hiệu tạp hóa nọ, có mười một đứa con đều được đặt tên Họa Mi, dù chẳng đứa nào hát nổi một câu.

Một hôm, có một gói quà to dâng lên hoàng đế, bên ngoài ghi dòng chữ:. "Họa Mi".

- Trẫm đoán đây là quyển sách mới viết về con chim nổi tiếng của chúng ta. - Hoàng đế phán.

Nhưng hóa ra đó không phải là sách mà là một cái máy nhỏ đặt trong hộp quà . một con chim họa mi nhân tạo trông giống hệt chim họa mi thật, những mình nạm đầy kim cương, hồng ngọc và bích ngọc. Hễ vặn dây cót máy lên, nó có thể hót một giai điệu mà họa mi thật đã hót rồi vẫy vẫy chiếc đuôi óng ánh dát vàng bạc. Trên sợi nơ xinh xắn đeo quanh cổ con chim máy có một dải lụa thêu dòng chữ:. "Họa mi của hoàng đế Nhật Bản không sánh được với họa mi của hoàng đế Trung Hoa".

- Tuyệt vời làm sao! - Cả triều đình đồng thanh.

Và người đem chim giả cung tiến hoàng đế ngay lập tức được phong chức "Quan ngự điểu".

- Nào, hãy để cả hai con cùng hót xem nào. - Người ta bàn thế. - Đây sẽ là cuộc thi tài lí thú đây.

Thế là hai con chim phải cùng hót, nhưng tiết mục song ca không thành công, vì họa mi thật hót bài ca từ những điều cất lên nơi trái tim nó trong khi họa mi giả thì phát ra âm thanh theo nhịp máy dây cót.

- Nó hót không sai đâu. - Quan trưởng nhạc cung đình bênh chim máy. - Nó giữ đúng nhịp điệu và chuẩn mực đúng như tôi đã chỉ dạy.

Sau đó họa mi giả phải hót đơn ca và được hoan nghênh nhiệt liệt như họa mi thật và thêm nữa người ta còn thấy nó đẹp hơn họa mi thật vì thân thể lóng lánh một mớ như trâm ngọc xuyến vàng.

Con chim giả cứ hót đi hót lại chỉ một làn điệu, ba lần, rồi ba mươi ba lần, không chút mỏi mệt và các thính giả vẫn cứ muốn nghe tiếp nữa. Thế nhưng hoàng đế nghĩ rằng đã đến lúc cần để họa mi thật hót một chút... Nhưng họa mi thật đâu rồi? Chẳng ai để ý, chú chim đã bay qua cửa sổ trở về chốn rừng xanh.

- Trời ơi, thế là thế nào?

Hoàng đế kêu lên còn tất cả triều đình bừng bừng tức giận và kết tội chú họa mi là đồ vô ơn bạc nghĩa.

- Nhưng may mắn là chúng ta vẫn còn có con chim máy hót hay hơn này.

Vua quan triều thần tự an ủi nhau và con chim máy buộc phải hót thêm lần nữa. Đây là lần thứ ba mươi tư, cũng vẫn làn điệu mà hoàng đế và quần thần đã từng nghe ấy, vậy mà họ không thuộc nổi vì nó rất khó. Quan trưởng nhạc ngợi ca chú chim máy hết lời. Ngài tuyên bố là nó hơn hẳn họa mi thật, không chỉ là ở hình dáng nạm đầy kim cương châu ngọc mà còn bởi cái máy bên trong nữa.

- Muôn tâu hoàng đế! Kính thưa các quan thần! Với chim họa mi thật, người ta không thể biết trước nó sẽ hót bài gì. Còn với họa mi máy này, mọi bài hát đều được sắp xếp theo thứ tự rồi cứ như thể tiếng hót cất lên, không thể nào khác được. Thêm nữa, ta có thể tháo con chim máy ra thành từng bộ phận nhỏ, xem các bánh xe được sắp đặt ra sao, chu trình vận hành của các chi tiết và bánh xe khớp lại với nhau để tạo ra tiếng hót thế nào.

Mọi người nhất loạt tán đồng ý kiến của quan trưởng nhạc và ngài được phép đưa chim máy ra trình diễn và bàn dân thiên hạ vào chủ nhật sau đó. Hoàng đế truyền ý chỉ muốn thân dân của ngài phải được nghe họa mi máy hót!

Khi nghe chim máy cất tiếng, dân chúng hào hứng, say mê. Tất cả đồng thanh thốt lên:. "Chà, Chà!..." và giơ ngón tay trỏ, cái ngón tay mà chúng ta thường gọi là "ngón vét nồi" và cùng lắc lư, gật gù. Thế nhưng, chỉ có người đánh cá nghèo nàn từng được nghe họa mi thật hót thì nói rằng:.

- Không đến nỗi nào, cũng gần giống như chim thật, tuy nhiên vẫn thiêu thiếu thứ gì đó.

Chim họa mi thật bị trục xuất khỏi vương quốc của hoàng đế.

Trong hoàng cung, con chim máy đã thế vào chỗ của nó, trên một chiếc đệm sang trọng bằng tơ lụa, gần bên long sàng. Biết bao quà tặng bằng vàng ngọc quý báu được bày biến la liệt xung quanh nó. Nó được phong danh hiệu "Ca sĩ trưởng bên long sàng", thuộc hạng nhất phẩm, khi ngự triều, đứng hàng đầu phía bên trái, ngôi thứ quan trọng nhất theo ý chỉ của hoàng đế vì đó là phía có trái tim. Quan trưởng nhạc viết một bộ hai mươi lăm tập sách kể về con chim máy, văn chương thật dài dòng và uyên bác, đầy ắp những chữ Tàu cổ xưa cực khó tra cứu và mọi người cứ giả bộ đã đọc và thông hiểu, để khỏi mang tiếng là ngu dốt, tránh bị ăn thụi vào giữa bụng.

Chuyện như thế kéo dài cả năm cho tới khi hoàng đế, triều đình và tất cả những thần dân khác đều thuộc lòng từng tiếng ro ro phát ra từ cổ con chim máy biết hót. Có lẽ vì thế mà họ càng thích chim máy hơn. Họ có thể đồng ca theo con chim. Trẻ con ngoài phố ngâm nga giai điệu:. "Si si, cúc cù cu cu.", và hoàng đế cũng hát theo. Thật là

tuyệt vời!

Nhưng vào một tối nọ, đúng lúc chim máy đang hót và nhà vua ngự trên long sàng đang chăm chú lắng nghe thì bỗng có tiếng "phựt" phát ra từ trong thân chim. Tiếp đó là tiếng "rù rù rù..." của bánh xe và lò xo rồi tiếng hót của chim họa mi ngưng bặt.

Hoàng đế nhao ra khỏi long sàng, sai tìm ngự y, nhưng ngự y bó tay. Một người thợ chữa đồng hồ được gọi đến. Sau khi hỏi han xem xét con chim máy rất kĩ lưỡng, anh thợ cũng chữa được tàm tạm. Nhưng anh thợ dặn là cần chăm sóc chim máy cẩn thận bởi máy móc đã mòn rão, không có phụ tùng mới thay thế vì thế tiếng hót sẽ không được như trước nữa. Đây đúng là một tin không tốt lành. Từ nay chim máy chỉ được hót một lần trong năm và như thế là quá đủ. Ngay lúc đó, quan trưởng nhạc đọc một bài diễn văn ngắn, đầy thuật ngữ khó, tuyên bố là con chim vẫn hót hay như xưa, và như vậy nó vẫn tốt như mới.

Năm năm trôi qua và một nỗi đau buồn xảy đến với vương quốc:. Hoàng đế, người được toàn thể dân chúng yêu mến đang lâm bệnh nặng. Người ta đồn rằng có thể ngài sắp băng hà. Đã chọn được người kế vị. Dân chúng tụ tập trên đường phố trước cổng hoàng cung, hỏi thăm quan thị vệ về ngọc thể thiên tử. Thế nhưng, như mọi lần, ông ta lại chỉ "Phì" một tiếng rồi lắc đầu.

Hoàng đế xanh xao, thân thể giá lạnh nằm trên chiếc long sàng chạm rồng lộng lẫy. Bá quan văn võ triều đình tưởng ngài không thể qua khỏi sắp băng hà nên ai nấy đều đang vội vã bày tỏ lòng trung thành với người sắp lên ngôi kế vị nhà vua. Bọn lính hầu bỏ ra ngoài kháo chuyện. Các thị nữ tụ tập uống trà. Khắp các phòng, các hành lang, người ta trải những tấm thảm dày để nhẹ tiếng chân bước. Cả hoàng cung đang cố giữ thật tĩnh mịch để vị hoàng đế già được ra đi trong im lặng.

Nhưng hoàng đế vẫn chưa qua đời. Ngài nằm cứng đơ và lạnh ngắt trên chiếc long sàng lộng lẫy với những riềm nhung rũ mượt và tua rua bằng vàng ròng. Xuyên qua cửa sổ mở trên tường cao, ánh trăng lấp lánh, sáng soi lên thân thể hoàng đế và chú chim máy.

Hoàng đế đáng thương thoi thóp thở. Dường như có vật gì đó chẹn trên ngực ngài. Ngài hé mắt nhìn, ngài thấy Thần Chết đang chễm chệ trên người ngài, đội vương miện của ngài, một tay giữ bảo kiếm vàng của ngài, tay kia cầm lá hoàng kì rực rỡ của hoàng đế. Sau những nếp riềm nhung quanh long sàng, những bộ mặt xa lạ ló ra, cái trông gớm ghiếc, cái thì dịu dàng, nhân từ. Chúng chính là những điều tử tế và những lầm lỗi trong quá khứ của hoàng đế hiện hình, chằm chằm nhìn ngài lúc này đang bị Thần Chết chế ngự trái tim.

- Ngài còn nhớ không, hoàng đế? - Những bộ mặt kế tiếp nhau thì thầm hỏi. - Ngài nhớ ra chứ?

Bọn chúng chất vấn, truy hỏi nhiều quá khiến hoàng đế vã mồ hôi trán. Ngài kêu lên:.

- Ta chẳng nhớ gì cả. Nhạc! Nhạc đâu! Đánh chiếc trống lớn nhất lên! - Ngài gào gọi. - Ta không muốn nghe những lời ma quỷ nói.

Thế nhưng những khuôn mặt vẫn cứ ghé sát bên hoàng đế, thầm thì và Thần Chết vẫn gật gù lắc lư với từng lời chúng nói.

- Nhạc, nhạc! - Hoàng đế thét vang. - Chim vàng bé nhỏ tuyệt vời của ta, hãy hót đi! Ta van người, hót đi, ta đã ban cho ngươi nhiều bạc vàng châu báu. Ta đã đeo kim bài của ta quanh cổ ngươi. Hãy hót đi. Ta cầu xin ngươi, hãy hót đi!

Thế nhưng chú chim vàng chỉ im lặng. Chẳng có ai vặn dây cót nên nó không hót được. Thần Chết vẫn giương mắt thao láo, trống hoác, chằm chằm nhìn vào hoàng đế và mọi thứ vẫn thế, vô cùng khủng khiếp.

Đột nhiên, bên cửa sổ vang lên giọng hót thánh thót mê hồn. Đó chính là tiếng hót của chú chim họa mi thật Chú chim bé nhỏ đậu trên cành cây ngoài vườn. Nó đã biết nỗi thống khổ của hoàng đế. Nó bay về, hót lên để an ủi ngài, đem hi vọng tới cho ngài. Khi họa mi thật cất tiếng hót, những khuôn mặt xa lạ đáng sợ vây quanh hoàng đế mờ dần đi. Khí huyết trong thân thể yếu ớt của hoàng đế chảy nhanh hơn. Ngay cả Thần Chết cũng lắng nghe và bảo rằng:.

- Hót nữa đi, chú họa mi bé nhỏ, hót nữa đi.

- Ta sẽ hót nếu người trả lại cho ta thanh bảo kiếm vàng, lá hoàng kì và vương miện của nhà vua.

Thần Chết chịu từ bỏ mọi báu vật ấy vì một bài ca. Và chim họa mi cất cao giọng hót. Chim ngợi ca cảnh nghĩa trang thanh bình, những bông hồng bừng nở, cây cơm cháy tỏa hương ngọt ngào, bãi cỏ tươi xanh vì nước mắt của người còn sống rỏ xuống khi khóc thương người khuất bóng. Nghe tiếng hót, Thần Chết những muốn trở về ngay khu vườn riêng của mình nên thoắt biến thành làn sương trắng lạnh bay qua cửa sổ và tan biến mất.

- Cảm ơn chim! - Hoàng đế nói. - Con chim nhà trời bé nhỏ yêu quý của ta. Giờ thì ta đã nhận ra họa mi rồi. Ta đã đẩy con khỏi vương quốc của ta. Thế nhưng, con đã trở về để xua đuổi bầy ma tà quỷ quái ra khỏi giường ta. Con đã cứu ta khỏi bàn tay của Thần Chết. Ta biết đền ơn con ra sao đây?

- Bệ hạ đã ban thưởng cho thần rồi! - Họa mi đáp. - Lần đầu tiên thần hót cho bệ hạ nghe, bệ hạ đã rưng rưng nước mắt. Thần sẽ không bao giờ quên cảnh tượng đó. Với tâm hồn nghệ sĩ, những giọt nước mắt đồng cảm đó còn quý hơn cả châu báu. Còn bây giờ, xin bệ hạ hãy ngủ đi để chóng bình phục! Thần sẽ hót cho bệ hạ nghe.

Và họa mi lại cất tiếng hót thánh thót. Hoàng đế thiêm thiếp ngủ say, một giấc ngủ hồi sinh êm đềm.

Khi mặt trời chiếu qua cửa sổ, hoàng đế tỉnh giấc, người sảng khoái và khỏe khoắn. Không có ai đến hầu ngài vì mọi người tưởng hoàng đế đã băng hà và chỉ có chú chim họa mi vẫn líu lo bên ngài.

- Con đừng bao giờ rời bỏ ta nhé! - Hoàng đế nói. Con sẽ chỉ hót khi nào con muốn, còn đồ chim giả máy móc kia, ta sẽ đập tan thành nghìn mảnh.

- Không, xin ngài đừng làm thế. - Họa mi can gián. - Chim máy đã làm việc hết sức mình, xin đừng vứt nó đi. Thần không thể xây tổ trong hoàng cung, và cũng không thể sống ở đây. Hãy cho phép thần ra vào hoàng cung bất kể khi nào thần muốn. Thần sẽ đậu trên cành cây bên cửa sổ, hót lên những điều khiến bệ hạ vui vẻ hoặc phải' ưu tư. Thần sẽ hót về những người đang hạnh phúc và cả những người đau khổ. Thần sẽ hót về những điều lành, điều dữ đang ẩn nấp quanh ngài. Họa mi bé nhỏ của bệ hạ phải bay tới những mái nhà xa xôi, tới với những ngư phủ nghèo khó, với những nông phu hèn mọn, với những thần dân ở rất xa cách bệ hạ và triều đình. Thần yêu quý tấm lòng bệ hạ hơn cả vương miện của ngài, dù cho vương miện có thoảng chút thiêng liêng nào đó. Thần sẽ tới, sẽ hót hầu bệ hạ, chỉ xin bệ hạ hứa với thần một điều.

- Bất cứ điều gì. - Hoàng đế nói. Ngài đứng trong tấm long bào ngài tự mặc và ghi thanh bảo kiếm vàng vào ngực.

- Chỉ một điều thôi, tâu bệ hạ. Xin đừng để ai biết rằng bệ hạ có một con chim nhỏ đã kể với ngài mọi điều. Như vậy là tốt lành nhất ạ! Nói rồi họa mi bay đi.

Sau đó, kẻ hầu người hạ trong cung lục tục bước vào và chắc mầm hoàng đế đã băng hà. Thế nhưng cả bọn cùng ngây ra khi thấy hoàng đế uy nghi cất tiếng:.

- Chào các khanh!